Działalność koncesjonowana i obrót towarami strategicznymi – wymogi prawne i nowe perspektywy biznesowe

Wydatki na obronność i bezpieczeństwo w coraz większym stopniu stają się jednym z głównych impulsów rozwojowych dla polskiej gospodarki. Dynamiczne zmiany geopolityczne oraz napięcia międzynarodowe powodują, że sektor obronny i bezpieczeństwa wewnętrznego jest dziś nie tylko przedmiotem wzmożonego zainteresowania ze strony państwa, ale także realną szansą na dywersyfikację działalności dla firm z wielu branż. Coraz częściej o udziale w projektach zbrojeniowych czy strategicznych myślą już nie tylko tradycyjni producenci uzbrojenia, ale także przedsiębiorstwa z sektora transportu, IT, przemysłu ciężkiego, a nawet spożywczego.

Potwierdzeniem tej tendencji jest m.in. decyzja Rady Ministrów z 28 marca 2025 r. o przeznaczeniu 30 mld zł z Krajowego Planu Odbudowy na Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności (FBiO). Wraz z powołaniem Komitetu Sterującego ds. wdrożenia działań obronnych oraz trwającymi pracami legislacyjnymi, otwiera się nowy etap współpracy pomiędzy administracją a sektorem prywatnym. Przykład spółki Wielton S.A., która utworzyła wyspecjalizowaną spółkę zależną Wielton Defence, pokazuje, że rynek obronny staje się coraz bardziej otwarty dla podmiotów cywilnych – o ile są one gotowe na dostosowanie organizacyjne, technologiczne i prawne.

Wejście w obszar działalności o znaczeniu strategicznym wiąże się jednak z określonymi wymaganiami – przede wszystkim natury regulacyjnej. Produkcja, handel i inne formy obrotu bronią, amunicją, materiałami wybuchowymi oraz technologiami przeznaczonymi do celów wojskowych lub policyjnych objęte są w Polsce reżimem koncesyjnym, którego ramy wyznacza ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1743). Koncesji udziela Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, a jej uzyskanie jest niezbędne m.in. do prowadzenia produkcji, sprzedaży, napraw, modyfikacji, jak również świadczenia usług pośrednictwa czy doradztwa w obrocie produktami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

Szczegółowy wykaz wyrobów objętych reglamentacją znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 17 września 2019 r. w sprawie klasyfikacji rodzajów materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, na których wytwarzanie lub obrót jest wymagane uzyskanie koncesji i obejmuje zarówno fizyczne urządzenia, jak i dane technologiczne, instrukcje techniczne oraz wsparcie eksperckie. Sama procedura koncesyjna jest rozbudowana i wymaga przygotowania szczegółowej dokumentacji dotyczącej m.in. zakresu działalności, lokalizacji zakładów, zabezpieczeń oraz kwalifikacji kadry zarządzającej. Osoby odpowiedzialne za działalność licencjonowaną muszą spełniać określone kryteria – niekaralność, zdolność psychofizyczną oraz ukończenie specjalistycznego szkolenia w jednostkach wskazanych w rozporządzeniu (takich jak WAT czy Sieć Badawcza Łukasiewicz).

Ważnym aspektem jest także obowiązek bieżącego informowania organu licencyjnego o wszelkich zmianach, które mogą mieć wpływ na zakres lub bezpieczeństwo działalności – w tym o zmianach właścicielskich, reorganizacjach, nowych technologiach czy zmianach lokalizacji. Zaniechanie takich zgłoszeń może prowadzić do ograniczenia lub cofnięcia koncesji, zwłaszcza w sytuacjach zagrażających porządkowi publicznemu lub bezpieczeństwu państwa.

Szczególną uwagę przedsiębiorcy powinni zwrócić również na produkty tzw. podwójnego zastosowania – czyli towary, technologie i usługi, które mogą być wykorzystywane zarówno w celach cywilnych, jak i militarnych. Przykładami są urządzenia kryptograficzne, systemy radarowe, zaawansowane obrabiarki, komponenty chemiczne czy oprogramowanie szyfrujące. Ich obrót, a zwłaszcza eksport poza UE, podlega odrębnemu systemowi kontroli określonemu w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/821. W Polsce przepisy te zostały wdrożone ustawą z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1582).

W zależności od charakteru transakcji, przedsiębiorca może być zobowiązany do uzyskania zezwolenia indywidualnego, globalnego lub generalnego. Właściwym organem w tym zakresie jest Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, która odpowiada za klasyfikację produktów oraz wydawanie zezwoleń eksportowych.

System kontroli nad produktami strategicznymi i podwójnego zastosowania to nie tylko obowiązek administracyjny – to także mechanizm ochrony interesów państwa i instrument zapewnienia przejrzystości na coraz bardziej wrażliwym rynku międzynarodowym. Niedopełnienie formalności może skutkować nie tylko sankcjami administracyjnymi i finansowymi, ale też utratą reputacji i możliwości udziału w przyszłych projektach zbrojeniowych.

Rozwój działalności w sektorze obronnym może być realną szansą na wzrost, dywersyfikację i budowanie trwałych kompetencji. Warunkiem skutecznego wejścia na ten rynek jest jednak świadomość regulacyjna i gotowość do dostosowania działalności do rygorystycznych wymogów prawa. Nasz zespół wspiera przedsiębiorców w całym procesie – od wstępnej analizy szans rynkowych i audytu zgodności, po przygotowanie wniosków koncesyjnych, klasyfikację produktów i reprezentację przed organami administracji.

Jeśli planują Państwo wejście na rynek produktów o znaczeniu strategicznym lub przekształcenie dotychczasowej działalności w kierunku sektora obronności – zapraszamy do kontaktu. Pomożemy Państwu sprawnie przejść przez procedury i zapewnić pełną zgodność z obowiązującymi przepisami.